اشتباهات رایج هنگام جوشکاری لیزری
اشتباهات رایج هنگام جوشکاری لیزری و راهحل آنها
مقدمه
جوشکاری لیزری یکی از دقیقترین و کاربردیترین روشهای اتصال فلزات است. اما واقعیت این است که حتی بهترین دستگاههای لیزر هم اگر بهدرستی استفاده نشوند، میتوانند خروجی ضعیف، سطوح ناهموار، تغییر رنگ، سوختگی لبهها یا حتی آسیبهای جدی به منبع لیزر ایجاد کنند.
بسیاری از کاربران تصور میکنند مشکل از دستگاه است، در حالی که در ۷۰٪ موارد، خطاهای اپراتوری باعث افت کیفیت جوش میشود.
خبر خوب اینکه اکثر این خطاها قابل پیشگیری هستند. کافی است بدانیم رایجترین اشتباهات هنگام جوشکاری لیزری چیست و چطور میتوان آنها را در کمتر از چند دقیقه برطرف کرد.
چرا اشتباهات در جوشکاری لیزری رایج هستند؟
دلایل اصلی بروز خطا در جوش لیزر
جوش لیزری تکنولوژی دقیقی است که عوامل بسیار کوچکی میتوانند روی خروجی آن تأثیر بگذارند.
دلایل اصلی خطا:
• نداشتن آموزش تخصصی
• تنظیمات نامناسب توان، سرعت یا فرکانس
• استفاده از لنز یا نازل کثیف
• آلودگی سطح قطعه
• عدم کنترل دما
• نبود چکلیست برای شروع کار
مثال واقعی:
یکی از مشتریان گزارش میداد که جوشها ناهموار و سوراخدار میشود. پس از بررسی مشخص شد که نازل دستگاه ضربه دیده و گاز محافظ بهدرستی خارج نمیشود.
اشتباهات رایج در جوشکاری لیزری و راهحل آنها
تنظیمات اشتباه دستگاه (توان، سرعت، فرکانس)
خطا
استفاده از تنظیمات پیشفرض یا انتخاب مقادیر حدسی.
علائم
• سوختگی لبهها
• نفوذ کم یا زیاد
• تغییر رنگ شدید
• پاشش ریز فلز
راهحل
• برای هر جنس فلز یک پروفایل تنظیمات جداگانه بسازید.
• از جدولهای استاندارد یا راهنمای تولیدکننده استفاده کنید.
• همیشه تست اولیه انجام دهید.
استفاده نادرست از گاز محافظ (Shield Gas)
خطا
انتخاب گاز نامناسب، فشار بیش از حد یا کم، یا نازل مسدود.
علائم
• حبابهای ریز روی جوش
• تغییر رنگ قهوهای یا آبی
• سطح ناهموار یا دانهای
راهحل
• برای استیل و فولاد از آرگون یا نیتروژن استفاده کنید.
• دبی گاز را بین ۱۰ تا ۱۵ لیتر بر دقیقه تنظیم کنید.
• نازل را از نظر گرفتگی روزانه بررسی کنید.
فاصله و زاویه اشتباه نازل با قطعه
خطا
فاصله خیلی زیاد یا خیلی کم، زاویه نادرست دست اپراتور.
نتیجه
خروجی جوش نامنظم و غیریکنواخت.
راهحل
• فاصله استاندارد: ۱ تا ۱.۵ میلیمتر
• زاویه: ۵ تا ۱۵ درجه برای قطعات پیچیده
• استفاده از نگهدارنده (Holder) دست برای ثبات بیشتر
استفاده از لنز یا محافظ کثیف
خطا
عدم تمیزکاری روزانه لنز.
علائم
• کاهش قدرت لیزر
• ایجاد دوده روی جوش
• پریدگی در خط جوش
راهحل
• تمیز کردن لنز با الکل ۹۹٪
• تعویض لنز حفاظتی هر ۲–۴ هفته
• عدم لمس لنز با دست
مثال:
یک کارگاه پس از تمیز کردن لنز، مشکل “پاشش زیاد” کاملاً برطرف شد و سطح جوش ۳۰٪ بهتر شد.
خطاهای مربوط به فیبر نوری
خطا
خمکردن بیش از حد فیبر یا کشیده شدن آن روی زمین.
نتیجه
افت شدید قدرت یا قطع کامل لیزر.
راهحل
• حداقل شعاع خم شدن ۳۰ سانتیمتر
• نگه داشتن فیبر روی آویز یا گیره
• جلوگیری از پیچخوردگی
سرعت و توان نامتعادل
خطا
سرعت زیاد + توان کم یا سرعت کم + توان زیاد.
علائم
• نفوذ ناقص
• سوراخ شدن لبهها
• موجدار شدن خط جوش
راهحل
• برای قطعات نازک: توان کمتر / سرعت بیشتر
• برای قطعات ضخیم: توان بیشتر / سرعت کمتر
• انجام تست روی قطعهی مشابه قبل از کار اصلی
آمادهسازی ضعیف سطح قطعه
خطا
جوشکاری روی قطعات چرب، زنگزده یا رنگخورده.
نتیجه
کیفیت پایین جوش، حباب، ترک یا نفوذ کم.
راهحل
• تمیزکاری با استون یا تینر
• استفاده از برس سیمی
• حذف کامل رنگ و آلودگی
مشکلات چیلر و دمای نامناسب
خطا
استفاده از آب شهری، دمای بالا یا کمبود آب.
علائم
• افت قدرت لیزر
• روشنوخاموش شدن دستگاه
• گرم شدن بیش از حد هد
راهحل
• استفاده از آب مقطر + ضدجلبک
• دمای استاندارد: ۲۲ تا ۲۶ درجه
• سرویس ماهانه چیلر
چکلیست کامل جلوگیری از اشتباهات جوشکاری لیزری
قبل از کار
• ✔️ تمیز بودن لنز
• ✔️ بررسی نازل
• ✔️ بررسی فشار گاز
• ✔️ تنظیم دما و آب چیلر
• ✔️ کنترل سلامت فیبر
حین کار
• ✔️ کنترل تغییرات کیفیت جوش
• ✔️ گوشدادن به صدای غیرعادی
• ✔️ نظارت بر دمای چیلر
بعد از کار
• ✔️ تمیزکاری کامل هد
• ✔️ مرتب کردن فیبر
• ✔️ ثبت تنظیمات موفق برای پروژههای بعدی
پرسشهای متداول
۱. چرا جوش من سوراخدار یا حبابدار میشود؟
احتمالاً گاز محافظ کافی نیست، سطح قطعه تمیز نیست یا توان خیلی زیاد است.
۲. آیا نوع نازل روی کیفیت جوش تأثیر دارد؟
بله، هر مدل نازل الگوی خروجی گاز را تغییر میدهد و روی کیفیت جوش تأثیر مستقیم دارد.
۳. چرا رنگ جوش من آبی یا قهوهای میشود؟
فشار گاز کم است یا فاصله نازل مناسب نیست.
۴. دلیل افت قدرت لیزر چیست؟
نوک فیبر آسیب دیده، لنز کثیف شده یا دمای چیلر بیش از حد بالاست.
۵. آیا جوشکاری لیزری نیاز به تمیزکاری روزانه دارد؟
بله. عدم نگهداری روزانه یکی از دلایل اصلی کاهش کیفیت خروجی است.
جمعبندی
اشتباهات در جوشکاری لیزری اجتنابناپذیر نیستند؛ بلکه با رعایت چند نکته ساده میتوان کیفیت جوش را چندین برابر افزایش داد.
مهمترین عوامل موفقیت در جوشکاری لیزری شامل تنظیمات درست، استفاده از گاز صحیح، کنترل دمای چیلر، تمیز نگه داشتن لنز و رعایت فاصله استاندارد نازل است.
اپراتور حرفهای کسی است که قبل از شروع کار، چکلیست را مرور میکند و در طول جوشکاری تغییرات کوچک را بهسرعت تشخیص میدهد.
اگر این نکات را بهصورت روزانه رعایت کنید:
• کیفیت جوش ثابت میماند
• دستگاه کمتر خراب میشود
• سرعت کار شما افزایش مییابد
• هزینه تعمیرات کاهش چشمگیر پیدا میکند